روانپزشکی اجتماعی شاخهای از روانپزشکی است که بر بافتار بینفردی و فرهنگی اختلال و سلامت روان توجه دارد و آموزش پزشکی را با حوزههای مردمشناسی اجتماعی، روانشناسی اجتماعی، روانپزشکی فرهنگی و جامعهشناسی تلفیق میکند.
در روانپزشکی اجتماعی جامعه در مرکز توجه قرار دارد و تلاش بر این است که اختلالات روانپزشکی در بستر جامعه درک و درمان شوند. از این رو آن را میتوان در نقطه مقابل روانپزشکی زیستی قرار داد که بر ژنتیک، نوروشیمی مغز و دارو تأکید دارد.
روانپزشکی اجتماعی در طول تاریخ کوتاه خود از پس از جنگ جهانی دوم تاکنون فراز و نشیبهای گوناگونی به خود دیده است. در سیر تحولی این رشته هم به عوامل اجتماعی تعیینکنندهی سلامت روان توجه شده که منجر به راهکارهای اجتماعی و آموزش برای پیشگیری از اختلالات روان میشود و هم به درمان از طریق روشهایی همچون آموزش بیمار و خانواده و “جامعه درمانی” ، یا therapeutic community پرداخته شده که هدف آن افزایش حضور فرد با اختلال روان در صحنه اجتماعی و در واقع “درمان در بستر جامعه” است.
جایگاه فعلی روانپزشکی اجتماعی به گونهای است که میتوان آن را از بسیاری جهات همپوشان با روانپزشکی جامعهنگر دانست که در آن نقش تمام اعضای تیم سلامت روان اهمیت دارد.
تنظیم:
دکتر نگار سیفیمقدم
روانپزشک
عکس: تصویر روی جلد کتاب Therapeutic Community: A Practice Guide by Fernando Perfas